Με αφορμή τον σημερινό σεισμό 25 ΜΑΙΟΥ 2016 που έγινε ιδιαίτερα αισθητός στην Κρήτη και προξένησε ανησυχία ιδιαίτερα στο σχολικό συγκρότημα της πρώην Παιδαγωγικής Ακαδήμιας Ηρακλείου με την εμφάνιση ρωγμών και την ερμηνεία που ξεκίνησε να δύνεται εάν είναι παλιές ή καινούργιες, ξαναέρχεται στην επιφάνεια το θέμα των ασφαλών και λειτουργικών σχολείων.
Το ασφαλές και λειτουργικό σχολείο είναι πολύ σοβαρός παράγοντας διαπαιδαγώγησης και μόρφωσης των παιδιών μας. Επηρεάζει τη απόδοση του μαθητή, τη δουλειά του εκπαιδευτικού.
Επηρεάζει όμως πάνω απ όλα την ψυχολογία του,
Γεννιούνται ερωτήματα ...
Είμαι ασφαλής σαν μαθητής... είναι ασφαλή το σχολείο μου...
Μπορεί να ακούμε καθημερινά για μεταρρυθμίσεις, ατέλειωτες καινοτομίες, «έκρηξη της γνώσης» «κοινωνία της πληροφορίας» «δια βίου μάθηση», για το λαμπερό κόσμο του ΙΝΤΕΡΝΕΤ, γνωρίζουμε όμως πολύ καλά πως αυτά τα «νέα» ανθίζουν σε υπόγειες αίθουσες, σε τάξεις χωρισμένες στα δυο με γυψοσανίδες, σε ακατάλληλα μισθωμένα κτίρια, σε σχολεία χωρίς αίθουσα πολλαπλών χρήσεων, χωρίς γυμναστήριο, χωρίς βιβλιοθήκη, με τσιμεντένια προαύλιαχωρίς ένα δέντρο, σε νηπιαγωγεία χωρίς παιδική χαρά.
Στο Νομό Ηρακλείου και ειδικά στο Δήμο Ηρακλείου το μεγαλύτερο ποσοστό των σχολείων έχουν ανεγερθεί με βάση τους παλιούς αντισεισμικούς κανονισμούς. Μεγάλος αριθμός από αυτά, έχει ανεγερθεί, είτε χωρίς την τήρηση συγκεκριμένων κανόνων, είτε δεν υπάρχουν στοιχεία σχετικά με τους όρους κατασκευής τους.
Πρόσφατα η δημοτική αρχή της πόλης νομιμοποίησε σχολικά κτήρια του δήμου τα οποία αν και λειτουργούσαν επι πολλά χρόνια δεν είχαν άδεια.
Αλλά τα χαρτιά δεν φτάνουν για να δημιουργήσουμε ασφάλεια.
Οι προδιαγραφές και οι όροι κατασκευής των σχολείων πρέπει να ενσωματώνουν κάθε νέα γνώση, πρέπει να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις λειτουργίας και ασφάλειάς τους. Ο καθορισμός τους και ο έλεγχος της εφαρμογής τους είναι υποχρέωση του κράτους και πρέπει να ανατεθεί στο δημόσιο τομέα.
Η αντισεισμική προστασία και θωράκιση απαιτεί έναν ολοκληρωμένο σχεδιασμό με μέτρα για την πρόληψη των σεισμικών επιπτώσεων και μέτρα άμεσης απόδοσης για την καλύτερη αντιμετώπιση της κατάστασης μετά από έναν καταστροφικό σεισμό.
Ολοκληρωμένη εικόνα δυστυχώς δεν υπάρχει.
Εκείνοι που σήμερα αγωνιούν για το σχολείο των “ανοιχτών οριζόντων”, επιζητούν τάχατες την αξιολόγηση του εκπαιδευτικού, των μαθητών, των σχολικών μονάδων, είναι εκείνοι που δεν έκαναν ΠΟΤΕ μα ΠΟΤΕ, ΚΑΜΊΑ ολοκληρωμένη μελέτη για την αντοχή των σχολικών κτηρίων και όσες έχουν γίνει δεν έχουν δει το φως της δημοσιότητας.
Να σημειώσουμε, ότι η χώρα μας κατατάσσεται στην 1η θέση σεισμικής επικινδυνότητας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Είναι η πιο σεισμογενής περιοχή της Ευρώπης (στην Ελλάδα εκλύεται το 50% της σεισμικής ενέργειας της Ευρώπης) και μια από τις πλέον σεισμογενείς περιοχές του κόσμου.
Τα στοιχεία του Κέντρου Εκπαιδευτικής Έρευνας είναι αποκαλυπτικά : Το 10% των σχολείων σήμερα (1.552 μονάδες) έχει χτιστεί πριν από 41 με 50 χρόνια, το 15,1% πριν από 40 χρόνια, το 21,3% πριν από 30 και μόνο το 20,9% χτίστηκε την τελευταία 20ετία. Σημαντικό στοιχείο της μελέτης είναι αυτό που μας λέει ότι η παλαιότητα αφορά σε ποσοστό 48,5% τα δημοτικά σχολεία,όπου στεγάζονται παιδάκια ανήμπορα να αντιδράσουν σε περίπτωση σεισμού.
Όλα τα κτίρια που κατασκευάστηκαν πριν από το 1985 βασίζονται σε ανεπαρκείς κανονισμούς και, σύμφωνα με μελέτη που εκπονήθηκε στο πλαίσιο του Εθνικού Προγράμματος Αντισεισμικής Ενίσχυσης Υφισταμένων Κτιρίων, 3 στα 4 κτίρια της χώρας, δηλαδή 3 εκατ. κτίρια που χτίστηκαν πριν από το 1985, από τα περίπου 4 εκατ. κτίρια σε όλη την Ελλάδα, είναι παλαιά και χρειάζονται προσεισμική ενίσχυση.
Κάποιοι πρωτοβάθμιοι έλεγχοι στα σχολεία έγιναν : Έγινε, το 2001 από την τότε κυβέρνηση (με αφορμή το σεισμό στην Πάρνηθα το 1999) για τα σχολεία που κτίστηκαν προ του 1959 και ολοκληρώθηκε το 2009 (9 χρόνια μετά!). Πραγματοποιήθηκε σε περίπου 6.000 σχολεία από τα συνολικά 14.500 της χώρας.
Το 2006 ανακοινώθηκε και η 2η φάση για τα σχολεία από 1959-1985. τόσα χρόνια μετά την απόφαση για έναρξη της 1ης φάσης προσεισμικού ελέγχου δεν έχουν δοθεί ακόμη στη δημοσιότητα συγκεκριμένα στοιχεία, για τα αποτελέσματα. Η δε 2η φάση είναι ακόμη στον αέρα!
ΠΡΟΧΕΙΡΟΤΗΤΕΣ, ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΕΙΣ, ΠΑΡΑΛΕΙΨΕΙΣ!
Πέρα απ' όλα αυτά. Ακόμη και ο πρωτοβάθμιος έλεγχος ποτέ δεν φτάνει. Πολύ δε περισσότερο, οι απλοί μακροσκοπικοί έλεγχοι που γίνονται από ιδιώτες και όχι από επίσημους φορείς της πολιτείας. Για να έχει κανείς πλήρη εικόνα, σύμφωνα με τους κανονισμούς του Οργανισμού Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας, θα πρέπει να ακολουθήσουν ο δευτεροβάθμιος προσεισμικός έλεγχος για την αποτίμηση της σεισμικής ικανότητας με βάση αναλυτικότερους υπολογισμούς και έλεγχος ποιότητας των υλικών για όσα κτίρια προκύψει ανεπαρκής σεισμική ικανότητα.
η Περιφεριακή Αυτοδιοίκηση Ηρακλείου είχε εκπονήσει ένα ελάχιστο πρόγραμμα στατικής ενίσχυσης των σχολικών συγκροτημάτων του Νομού, σε συνεργασία με τους οικείους Δήμους. Λόγω της πενιχρής χρηματοδότησης και ιδιαίτερα σήμερα με την ακόμη μεγαλύτερη περικοπή πιστώσεων, καθώς και για το γεγονός ότι δεν προχώρησε ο δευτεροβάθμιος αντισεισμικός έλεγχος και εν συνεχεία όπως προβλέπονταν να γίνουν οι ανάλογες στατικές μελέτες από μηχανικούς που, πέρα από εξειδικευμένες γνώσεις, θα πρέπει να διαθέτουν και τα κατάλληλα μέσα, αυτά έχουν παγώσει.
9. Συνολικά, το εκτιμόμενο κόστος αντισεισμική θωράκισης των σχολικών κτιρίων από την τότε ΝΑ. για το Νομό Ηρακλείου, ανέρχεται στα 4.953.286 €. Προφανώς οι ανάγκες άρα και το κόστος έχει ανέβει από τότε μέχρι σήμερα.
Προφανώς σήμερα το κόστος έχει ανέβει λόγω όξυνσης των προβλημάτων.
Σήμερα, ως γνωστόν η σχολική στέγη, αρμοδιότητες, συντήρησης, αντισεισμικής θωράκισης των σχολικών κτιρίων την έχουν οι δήμοι. Υπηρεσίες Τεχνικών Υπηρεσιών των δήμων όμως δεν υπάρχουν, με εξαίρεση του Δήμου Ηρακλείου, που και αυτή με τα υπάρχοντα τεχνικά μέσα και την υποστελέχωση σε ανθρώπινο δυναμικό, δεν μπορεί να ανταποκριθεί από μόνη της στους αυξημένης βαρύτητας, δευτεροβάθμιους ελέγχους των σχολείων.
Οι ευθύνες πετάγονται σαν το μπαλάκι του πινγκ-πονγκ από τον ένα αρμόδιο φορέα στον άλλο αναρμόδιο φορέα και αντίστροφα.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα, το Καπετανάκειο σχολείο (στεγάζει 1ο ΓΕΛ, 1ο Γυμνάσιο, Εσπερινό). Καρκινοβατεί η ολοκλήρωση των εργασιών. Από την ευθύνη της Περιφέρειας πήγε στην ευθύνη του Δήμου. Κόλλησε στα κριτήρια και τις προϋποθέσεις που θέτει το ΕΣΠΑ και η ολοκλήρωση της υποστήλωσης του κτιρίου φαντάζε γιγάντιο επίτευγμα.
Τόσο η ελλιπής χρηματοδότηση και η δραματική μείωση αυτής τα τελευταία 4 χρόνια, οδήγησε σε αναβαθμίσεις σχολικών μονάδων, άρα και σε συμπτύξεις τμημάτων με πληθώρα μαθητών, πάνω του επιτρεπτού. Εξανάγκαζε το Υπουργείο, η ΠΔΕ και ο Δήμος να μετατρέπουν αίθουσες πολλαπλών χρήσεων σε αίθουσες διδασκαλίας αφού τις χώριζαν στα 2 ή στα 3. Αποθήκες, εργαστήρια, ακόμη και φυλάκια σχολικών φυλάκων τα μετέτρεπαν σε αίθουσες διδασκαλίας. Χαρακτηριστικό, απτό παράδειγμα το 5ο Γυμνάσιο Ηρακλείου.
Η έλλειψη δημοσίων κτιρίων κυρίως στην πόλη του Ηρακλείου, έχει σαν αποτέλεσμα αρκετές σχολικές μονάδες να στεγάζονται σε μισθωμένα κτίρια. Το πρόβλημα είναι ιδιαίτερα έντονο στα νηπιαγωγεία.
Στο Νομό Ηρακλείου σε μισθωμένα κτίρια στεγάζονται 52 νηπιαγωγεία, 9 δημοτικά σχολεία και 3 λύκεια (1 ΣΕΚ, 2 ΕΠΑΛ ).
Πέραν του ότι αυτό, αποτελεί οδυνηρή οικονομική αιμορραγία για το Δήμο, δηλαδή για τους δημότες. Θα μπορούσε στα πλαίσια ενός σχεδιασμού να έχει κτιστεί ένα μεγάλο μέρος σχολικών μονάδων ή να έχουν επισκευαστεί, αναστηλωθεί, ίσως όλα τα κτίρια που αντιμετωπίζουν πρόβλημα. Αυτός όμως είναι ο άναρχος χαρακτήρας του συστήματος. Ξέρει μόνο να σχεδιάζει για τις ανάγκες των πολυεθνικών, των σχολαρχών κατάρτισης και άλλων επιχειρηματικών συμφερόντων, να απολύουν, να υποβαθμίζουν και συγχωνεύουν σχολεία, να βαφτίζουν αίθουσες διδασκαλίας τα υπόγεια, τους διαδρόμους και τα πλατύσκαλα, να κλείνουν πιλοτές, να χωρίζουν αίθουσες στα δυο, να μετατρέπουν τα εργαστήρια σε αίθουσες διδασκαλίας, να ιδρύουν σχολεία και νηπιαγωγεία σε ακατάλληλα μισθωμένα κτίρια, μέσα σε πολυκατοικίες κλπ.
Επιπλέον, εκτός από τις μεγάλες χρηματοδοτήσεις που απαιτούνται για την ανέγερση των νέων κτιρίων και την αποπεράτωση των εκτελούμενων έργων, σοβαρό πρόβλημα αντιμετωπίζεται και με την εξεύρεση κατάλληλων οικοπέδων, κυρίως στην πόλη του Ηρακλείου. Όλα όσα οικόπεδα έχουν χαρακτηριστεί ως σχολική στέγη, σήμερα κινδυνεύουν από αποχαρακτηρισμούς λόγω λογικών πιέσεων των ιδιοκτητών. Πολλοί καταφεύγουν στα δικαστήρια και δικαιώνονται.
Για όλα αυτά ποιος θα τους αξιολογήσει εκείνους και ζητούν τώρα μέσω της περιβόητης αξιολόγησης την “κεφαλή επί πίκανι” εκπαιδευτικών, μαθητών, καλώντας τους γονείς να βάλλουν βαθειά το χέρι στην τσέπη.
